ΑΡΣΕΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΗΛΥΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Είμαι η σαγίτα, που θέλει να σκίσει το στημόνι,

να τιναχτεί όξω απ' τον αργαλειό της ανάγκης, να ξεπεράσω το Νόμο, να

συντρίψω τα κορμιά, να νικήσω το θάνατο. Είμαι ο σπόρος.»

«Κάθομαι διπλοπόδι στο χώμα, αμολώ βαθιά τις ρίζες μου στα μνήματα.

Δέχομαι τον σπόρο ακίνητη και τον θρέφω. Είμαι όλη γάλα και ανάγκη.

Κρατώ, σκλαβώνω την πνοή, δεν την αφήνω να πετάξει, μισώ τη φλόγα

που ανεβαίνει. Είμαι η μήτρα.»

Ίσως δεν υπάρχουν πιο πλούσια, πιο όμορφα, πιο ποιητικά λόγια και

εικόνες, που θα μπορούσαν να περιγράψουν καλύτερα τον Αρσενικό και

τον Θηλυκό ρόλο, απ' αυτά του Νίκου Καζαντζάκη, στην «Ασκητική».

Αν και στις μέρες μας θεωρούμε ότι η μάχη των δύο φύλων είναι ένα

φαινόμενο πολύ πρόσφατο, ωστόσο ο ερευνητής εύκολα θα διακρίνει δύο

αντιμαχόμες δυνάμεις, μια αρσενική και μια θηλυκή, από την ίδια τη

στιγμή της δημιουργίας του κόσμου. Και αν η διαμάχη των δύο φύλων

είναι πλαστή και βασίζεται σε διαμορφωμένες νοοτροπίες, που αλλάζουν,

η ύπαρξη των δύο αντίθετων και συμπληρωματικών δυνάμεων στηνδημιουργία του κόσμου είναι αιώνια, διαχρονική, και ενυπάρχει σε κάθε

ον, σε κάθε κατάσταση, σε κάθε πραγματικότητα. Η Θηλυκή όψη του

κόσμου, το Χάος, από τον Δημόκριτο και άλλους, ταυτίζεται με το κενό,

την λανθάνουσα δύναμη πριν την εκδήλωση. Με την ένωση του με τον

Αιθέρα (Πνεύμα), την Αρσενική όψη, το Χάος γίνεται η Ψυχή το κόσμου,

ενώ το Πρωταρχικό Φως ταυτίζεται με τον Οικοδόμο του Σύμπαντος, την

Ζωντανή Φωτιά που δημιουργεί.

Σ' ένα από τα παλιότερα και πιο σημαντικά έργα της Ερμητικής Γνώσης, το

«Κυμβάλειο», όπου αναφέρονται οι 7 Νόμοι του Σύμπαντος, ο έβδομος

περιγράφεται ως εξής:

«Σε όλα τα πράγματα υπάρχει ένα Γένος. Όλα έχουν τις Αρχές του, του

Αρσενικού και του Θηλυκού. Το Γένος εκδηλώνεται σ' όλα τα επίπεδα»

Αν αυτή η Αρχή, στο φυσικό επίπεδο εκδηλώνεται με το φύλο, στα

λεπτότερα επίπεδα συνείδησης εκδηλώνεται με άλλες μορφές και τρόπους.

Καμιά δημιουργία, είτε φυσική είτε ψυχολογική είτε νοητική, δεν μπορεί να

υπάρξει χωρίς την αρμονική συνύπαρξη μιας αρσενικής και μιας θηλυκής

αρχής, που συμπληρώνονται παράγοντας δημιουργία.

Στην Κινέζικη φιλοσοφία εκφράζεται μέσα από τον συμβολισμό του

Γιν-Γιανγκ, όπου το λευκό και το μαύρο αντιμάχονται και

αλληλοσυμπληρώνονται, καθώς το ένα ενυπάρχει μέσα στο άλλο, σε έναν

αιώνιο χορό δημιουργίας, συμβολίζοντας το ίδιο το σύμπαν, αλλά και την

λειτουργία του Αρσενικού και Θηλυκού μέσα στο κάθε πλάσμα.

Οι ίδιες οι λέξεις που καθορίζουν αυτές τις δύο όψεις, ετυμολογικά μας

οδηγούν σε μια βαθύτερη αντίληψη του κόσμου.

Η λέξη «Αρσενικό» προέρχεται από τη ρίζα της λέξης Άρης, όπου το Αρ-

συμβολίζει το δυναμικό στοιχείο, το εξωστρεφές, το «πολεμικό».

Η λέξη «Θηλυκό» προέρχεται από το Θ + Ύλη (Ηλυ), το παθητικό και

δεκτικό στοιχείο, που γονιμοποιείται και γεννάει τη ζωή.Η σύγχρονη ψυχολογία αντιλαμβάνεται

τις Αρσενικές και Θηλυκές ιδιότητες σαν Εξωστρέφεια και Εσωστρέφεια

αντίστοιχα.

Ακόμη, οι μελέτες για την λειτουργία του ανθρώπινου εγκέφαλου, έχουν

ξεχωρίσει δύο τάσεις: Αυτήν της χρήσης του αριστερού ημισφαιρίου, που

αντιστοιχεί με την συγκεκριμένη σκέψη, και αυτήν της χρήσης του δεξιού,

που αντιστοιχεί με την διαίσθηση, την φαντασία, την διορατικότητα. Έχει

παρατηρηθεί ότι οι άνδρες χρησιμοποιούν κυρίως το αριστερό ημισφαίριο,

ενώ η λειτουργία του δεξιού γίνεται χωριστά από αυτήν του αριστερού.

Αντίθετα, οι γυναίκες χρησιμοποιούν το δεξί ημισφαίριο πιο συχνά, και

συνηθίζουν την ταυτόχρονη λειτουργία των δύο ημισφαιρίων.

Παρ' όλες όμως τις διαφορές ανδρών και γυναικών, δεν μπορούμε να

πούμε ότι όλα τα θηλυκά χαρακτηριστικά τα έχουν οι γυναίκες, ούτε ότι τα

αρσενικά χαρακτηριστικά τα έχουν οι άνδρες. Φαίνεται να συνυπάρχουν

μέσα στον κάθε άνθρωπο, και να εκδηλώνονται ανάλογα με το χαρακτήρα

του, τη νοοτροπία του, την ιδιοσυγκρασία του, αλλά και την πνευματική

του κατάσταση.

Αν θεωρήσουμε την ανθρώπινη προσωπικότητα, ανεξαρτήτως φύλου, σαν

μια αρμονική ολότητα από αρσενικά και θηλυκά χαρακτηριστικά, τότε

μπορούμε απλά να εντοπίσουμε διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους,

ανθρώπους πιο «αρσενικούς» και ανθρώπους πιο «θηλυκούς». Αν όμως

ακολουθήσουμε στο συλλογισμό μας τα βήματα μιας φιλοσοφικής

προσέγγισης, που ανεξαρτήτως πολιτισμού, θεωρεί τον άνθρωπο σαν ένα

πλάσμα από ύλη και πνεύμα, τότε αυτός ο δυαδισμός εκφράζεται κυρίωςανάμεσα στο ανώτερο και κατώτερο στοιχείο του, το πνεύμα του και την

προσωπικότητα του.

Έτσι, μπορούμε να διακρίνουμε ανθρώπους που έχουν ενεργό το Πνεύμα

τους, με τα χαρακτηριστικά των πνευματικών αρετών να εκφράζονται

καθαρά, να κυριαρχεί πάνω στην δεκτική και θηλυκή προσωπικότητα

τους, και αντίθετα, άλλους, με παθητικό και κοιμισμένο το Πνεύμα και

ενεργή και κυρίαρχη την κατώτερη προσωπικότητα, με τα πάθη, τους

εγωισμούς και τις αδυναμίες, να οδηγούν τις πράξεις και αποφάσεις τους.

Άνθρωποι με κυρίαρχα τα πνευματικά χαρακτηριστικά, μπορούν να

εκφράσουν με «αρσενικό» τρόπο τα ιδιαίτερα τους χαρακτηριστικά, είτε

αυτά είναι γυναικεία είτε ανδρικά.

Πολλοί αρχετυπικοί Μύθοι, όπως του Ηρακλή, του Θησέα, του Ιάσωνα,

των Ολύμπιων Θεών, του Όσιρη και της Ίσιδας, της Ωραίας Κοιμωμένης,

και άλλα, σύμβολα μιας αιώνιας πραγματικότητας, περιγράφουν έτσι τα

ιδανικά πρότυπα ανδρών και γυναικών, με ξύπνιο και ενεργό πνεύμα, και

διαμορφωμένη προσωπικότητα, στην υπηρεσία ενός Ανώτερου Ιδεώδους.

Αυτός ο ιδανικός Δυαδισμός, εκτός από τους Μύθους και τα Παραμύθια,

εκφράζεται και μέσα από το Ιπποτικό Ιδεώδες του Μεσαίωνα, μέσα στα

πρότυπα των Ιπποτών και των Νταμών.

Χαρακτηριστικά των Ιπποτών αναφέρονται τα εξής:

Δόσιμο, δύναμη, γενναιότητα, θάρρος, επινοητικότητα, δράση, βούληση,

δημιουργία, πειθαρχία, ηγετικότητα, προσφορά, γνώση...

Χαρακτηριστικά των Νταμών αναφέρονται τα εξής:

Δεκτικότητα, ομορφιά, αγάπη, σοφία, διαίσθηση, αρμονία, υπομονή,

αγνότητα, αντοχή, εσωτερικότητα, μητρότητα, στοργή, καλλιτεχνία...

Αντίθετα, άνθρωποι με κυρίαρχη την προσωπικότητα έναντι του

πνεύματος, διοχετεύουν με αρνητικό τρόπο τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά,

μετατρέποντας τα σε ελαττώματα, όπως επιθετικότητα, δειλία, απληστία,

ανυπακοή, φανατισμός, κλπ, για τον αρσενικό χαρακτήρα, και αδράνεια,

φόβος, ανοησία, επιφανειακότητα, κλπ, για τον θηλυκό χαρακτήρα.Τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά, του αρσενικού και του θηλυκού, μπορούμε

να τα δούμε να εκφράζονται και σε μεγαλύτερα επίπεδα, σε κοινωνικές

ομάδες ή πολιτικές μορφές. Αν θεωρήσουμε τον κόσμο μας σαν ένα ενιαίο

σύνολο, με τη μέθοδο που εφαρμόζει ο Πλάτωνας στη «Πολιτεία» του, τότε

μπορούμε να εξετάσουμε κατά πόσο αυτή η ανθρώπινη μονάδα είναι

αρσενική ή θηλυκή.

Η σημερινή εικόνα της ανθρωπότητας, που ορίζεται από τον εγωισμό, το

φόβο, την αδράνεια, την απληστία, τον φανατισμό ή την αδιαφορία, τον

υλισμό και την προσκόλληση στη μορφή, φαίνεται να έχει χαρακτηριστικά

θηλυκά, είτε πρόκειται για αρσενικές είτε για θηλυκές δράσεις. Σ' αυτή την

ολότητα, ο δυαδισμός εκφράζεται αντεστραμμένος, έχοντας θεοποιήσει την

Ύλη και απομακρυνόμενος συνεχώς από το Πνεύμα. Έτσι η κορυφή της

πυραμίδας της ανθρωπότητας βρίσκεται προς τα κάτω και όχι προς τα

πάνω.

Ο μέσος άνθρωπος προτιμά να είναι μέρος

μιας απρόσωπης μάζας, που η μόνη της δύναμη είναι η αδράνεια, όπως

ακριβώς μια χιονοστιβάδα αποκτά δύναμη από τον όγκο της, δύναμη

καταστροφής όμως και όχι δημιουργίας. Δεν υπάρχουν πολλά φωτεινά

παραδείγματα ενεργητικών ανθρώπων, που θα μπορούσαν να παίξουν το

ρόλο του αρσενικού ηγέτη, μιας και αυτός ο ρόλος απαιτεί ελευθερία,

υπευθυνότητα, αγάπη, ευγένεια, γενναιότητα, χαρακτηριστικά μας

πνευματικής αρσενικότητας, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον εαυτότους και τους υπόλοιπους ανθρώπους ένα βήμα πιο μπροστά στην Ιστορία.

Για να μπορέσει να αντιστραφεί αυτή η εικόνα του θηλυκοποιημένου

κόσμου μας, μέσα από την συνειδητοποίηση ενός εαυτού και ενός σκοπού

ανώτερου και αιώνιου χρειάζεται προσπάθεια, απόφαση, εκπαίδευση.

Αυτά όμως δεν μπορούμε να περιμένουμε να γίνουν μαζικά, αφού έτσι κι

αλλιώς ο κόσμος μας είναι θηλυκός και υλικός. Είναι στο χέρι του καθενός

από μας, να αποφασίσει να αντιστρέψει την δική του πολικότητα,

εκφράζοντας με αρσενικό - πνευματικό τρόπο θα δικά του

χαρακτηριστικά, είτε αρσενικά είτε θηλυκά.

Χρειάζονται βήματα γενναία, με γνώση και με αγάπη, βήματα που

μπορούν να συνοψισθούν στα εξής:

- Αυτογνωσία, αφού πρώτα χρειάζεται να μάθουμε ποιοι είμαστε, που

βρισκόμαστε, χωρίς φόρτιση, με καθαρό νου και καρδιά.

- Κάθαρση, από τα ψεύτικα εγώ, που μας έχει επιβάλει η σύγχρονη

αντίληψη και νοοτροπία, και που δεν εκφράζουν την πραγματικότητα του

καθενός μας.

- Ανάπτυξη, των δικών μας αρετών, που θα γεμίσουν το κενό των

ελλείψεων - ελαττωμάτων μας.

- Αλτρουισμό, στη στάση μας απέναντι στη ζωή και τους άλλους,

διευρύνοντας τη σφαίρα του εγώ μας, στη σφαίρα του εμείς, σε μια ένωση

που ορίζεται από την κοινή πνευματική καταγωγή όλων των ανθρώπων,

και την κοινή τους πορεία εξέλιξης, προς τον τέλειο Άνθρωπο.

Η φιλοσοφία, εδώ και χιλιάδες χρόνια, δίνει τα βήματα της ανάπτυξης του

πνευματικού στοιχείου στον άνθρωπο, μέσα από την ατομική του

προσπάθεια , με όραμα το Μέλλον, αλλά βάση την Παράδοση, μια 

Παράδοση που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο που μπορεί να ξαναρχίζει από

την αρχή, με ενθουσιασμό, κάθε στιγμή, συνειδητοποιώντας ότι τίποτε δεν

είναι ποτέ εντελώς σίγουρο. Που δίνει καθημερινά αποδείξεις αγάπης,

επιμονής, ταπεινοφροσύνης. Που κατακτά την αληθινή του φύση, τηνεξαγνίζει και την βάζει στην υπηρεσία μιας ανώτερης Ιδέας, κατακτώντας

την Αθανασία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

- «Η ΝΕΑ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ», Fernand Schwarz, Εκδ. Νέα Ακρόπολη, 1991

- «ΤΟ ΚΥΜΒΑΛΕΙΟ: Η ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ», Τρεις Μύστες, Εκδ.

Νέα Ακρόπολη, 2002

- « ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ», Καρλ Γιουνγκ, Εκδ. Σπαγειρία, 1991

- «ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΑ», Μιρσέα Ελιάντ, Εκδ. Αρσενίδης, 1994

- «ΛΕΞΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΩΝ» Τζ. Κούπερ, εκδ. Πύρινος Κόσμος, 1992

- «ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ», Ε. Π. Μπλαβάτσκι, Μετ/ση Ανδρέα

Κνιθάκη

- «Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ», Ορτέγα Υ Γκασσέτ, Εκδ. Δωδώνη, 1972

- «Η ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ», Delia S. Guzman, Εκδ. Νέα Ακρόπολη,

2004

- «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» του Πλάτωνα, Εκδ. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 

Στερεότυπα

Το ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΥΛΛΟ [sex] ενός ατόμου είναι γενετικά καθορισμένο, ενώ το ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΥΛΛΟ [gender] είναι πολιτισμικά και κοινωνικά κατασκευασμένο. Υπάρχουν επομένως δύο βιολογικά φύλα (το αρσενικό και το θηλυκό) και δύο κοινωνικά φύλα (το ανδρικό και το γυναικείο). Στην ελληνική γλώσσα αυτή η διάκριση είναι εμφανής στους προσδιορισμούς που χρησιμοποιούνται για το βιολογικό φύλο (αρσενικό και θηλυκό) και το κοινωνικό φύλο (ανδρικό και γυναικείο). Οταν αναφερόμαστε στην ταυτότητα τουΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΦΥΛΛΟΥ [gender identity]εννοούμε την αυτοαντίληψη που διαμορφώνει ένα άτομο σχετικά με τον ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ Η ΑΝΤΡΙΚΟ ΡΟΛΟ [gender role] που επιλέγει να ασκεί και ο οποίος μπορεί να είναι διαφορετικός από το βιολογικό φύλο. Ενώ το βιολογικό / κοινωνικό φύλο στην καθημερινή γλώσσα χρησιμοποίειται εναλλακτικά, στις κοινωνικές επιστήμες το κοινωνικό φύλο αναφέρεται ειδικά στις κοινωνικές διαφορές γνωστές ως ανδρικοί ή γυναικείοι κοινωνικοί ρόλοι.

H Joan Ackner πιστεύει ότι τα στάδια της κοινωνικοποίησης σε σχέση με το κοινωνικό φύλο καθορίζονται μέσα από τουλάχιστον πέντε διαφορετικές αλληλοσυσχετιζόμενες κοινωνικές διαδικασίες.

1. Η κατασκευή των διακρίσεων που αφορούν το κοινωνικό φύλο συντελείται στην εργασία, την οικογένεια, το κράτος, την πολιτική.

2. Η κατασκευή συμβόλων και εικόνων μέσω της γλώσσας, της ιδεολογίας, της ένδυσης και των ΜΜΕ εξηγούν, εκφράζουν και ενισχύουν αυτές τις διακρίσεις.

3. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών, όταν επικοινωνούν μεταξύ τους, ενέχουν στοιχεία εξουσίας και υποταγής. Για παράδειγμα, οι [conversational theorists] μελέτησαν πώς κατά την καθημερινή συνομιλία ο καθορισμός του θέματος, οι διακοπές, η σειρά του κάθε ομιλητή υποδηλώνουν την ανισότητα των φύλων.

4. Οι παραπάνω τρεις διαδικασίες συντελούν στην διαμόρφωση των στοιχείων της ατομικής ταυτότητας ως προς το φύλο.

5. Το κοινωνικό φύλο εμπλέκεται στις καθοριστικές, συνεχείς διαδικασίες που δημιουργούν και επιβάλλουν οι κοινωνικές δομές.

• Σύμφωνα με την Ann Oakley που εισήγαγε τον όρο στην κοινωνιολογία, το «φύλο» αναφέρεται στην βιολογική διάκρ.loιση σε ανδρικό και γυναικείο και το «κοινωνικό φύλο» στην παράλληλη και κοινωνικά άνιση διάκριση σε αρσενικό και θηλυκό. Επομένως το κοινωνικό φύλο εστιάζεται στις κοινωνικά κατασκευασμένες διαστάσεις των διαφορών μεταξύ ανδρών και γυναικών. . Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ Η έννοια του φύλου είναι σήμερα πολύπλοκη και έχει οριστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους από την ψυχολογία. Άλλοι την έχουν ορίσει ως προσωπικά χαρακτηριστικά συνδεδεμένα με τη βιολογία και το σώμα ή ως το αποτέλεσμα μιας διαπροσωπικής σχέσης ή ως ένα τύπο κοινωνικής οργάνωσης ή ως μια κοινωνική ιδεολογία. Άλλοι ως αποτέλεσμα της γλώσσας που χρησιμοποιούμε για να περιγράφουμε τα φύλα ή ως τη βάση κατανομής κοινωνικής εξουσίας ή ως αποτέλεσμα μαθημένης συμπεριφοράς ( Αρσέλ, 2008: σελ. 26) Η εμπειρική ψυχολογική έρευνα για το φύλο ξεκινά με τη μελέτη της διχοτομίας των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας. Από το 1890, οι ψυχολόγοι μετρούν τα διάφορα χαρακτηριστικά με τεστ και κλίμακες και συγκρίνουν τα αποτελέσματα των μετρήσεων για τις γυναίκες με αυτά για τους άνδρες. Το σύνολο αυτής της έρευνας, γνωστό ως «έρευνα για τη βιολογική έμφυλη διαφορά», είναι τεράστιο. Οι ψυχολόγοι Maccoby & Jackson (1974) στο έργο τους, «Η ψυχολογία των διαφορών του φύλου», μελέτησαν πάνω από 1400 δημοσιευμένες μελέτες σε σχέση με ένα σύνολο ανθρώπινων δραστηριοτήτων, γνωστικών λειτουργιών, προσωπικών χαρακτηριστικών και κοινωνικών συμπεριφορών. Τουλάχιστον ο ίδιος αριθμός νέων ερευνών έχει δημοσιευτεί από τότε μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα. Η έμφυλη διαφορά είναι ένα από τα θέματα που έχει ερευνηθεί περισσότερο από κάθε άλλο στην ψυχολογία (Connell, 2006). Συνοψίζοντας τα ευρήματα τους οι Maccoby & Jackson (1974) κατέληξαν σε έναν κατάλογο «αβάσιμων πεποιθήσεων για τις έμφυλες διαφορές»[1]. Το ξεκίνημα αυτής της έρευνας περιγράφεται στη μελέτη της Rosalind Rosenberg, Beyond Separate Spheres (1982), σύμφωνα με την οποία η πρώτη γενιά ψυχολόγων ερευνητριών/τών βρήκε, αντίθετα με την επικρατούσα βικτοριανή αντίληψη, ότι οι πνευματικές ικανότητες των ανδρών και των γυναικών ήταν λίγο- πολύ ίδιες. Μετέπειτα προσπάθειες να βρεθούν έμφυλες διαφορές σε αυτό το πεδίο δεν κατέληξαν πουθενά (Halpern & Lamay, 2000). Mετά από εκατό χρόνια έρευνας πάνω στις έμφυλες διαφορές, το αδιαφιλονίκητο συμπέρασμα είναι ότι οι άνδρες και οι γυναίκες δεν είναι καθόλου διαφορετικοί σε μια μεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών που εξετάστηκαν από την ψυχολογία. Το βασικό εύρημα είναι ότι οι γυναίκες και οι άνδρες είναι ψυχολογικά πολύ όμοιοι, ως ομάδες (Connell, 2006). Οι ψυχολόγοι, σήμερα, διακρίνουν και καταγράφουν τη διαφορά ανάμεσα στο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΥΛΛΟ [sex] και στο κοινωνικό φύλο [gender] ενός ανθρώπου (Turner, 1998). Tο βιολογικό φύλο είναι ένα ορατό και συνήθως μόνιμο χαρακτηριστικό, το οποίο αποκτά κανείς με τη γέννηση του και αναφέρεται στα αναπαραγωγικά όργανα και στις λειτουργίες του άνδρα και της γυναίκας, δηλαδή στις ορμόνες και στα φυσιολογικά χαρακτηριστικά που καθορίζονται με τη γέννηση (Doyle, 1985). Το ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΥΛΛΟ [gender] αναφέρεται σε κοινωνικά, πολιτισμικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά, στερεότυπα[2] και ρόλους των φύλων, οι οποίοι θεωρούνται τυπικοί και επιθυμητοί για αυτούς που η κοινωνία καθορίζει πλέον ως «γυναίκες» ή «άνδρες» (Doyle, 1985). Η διάκριση αυτή είναι πολύ σημαντική, καθώς συχνά υποθέτουμε, εσφαλμένα, ότι οι πολιτισμικές νόρμες του ανδρισμού και της θηλυκότητας είναι φυσιολογικές, δηλαδή καθορίζονται άμεσα από τη βιολογία (Turner, 1998). Ακολουθεί μια συνοπτική παρουσίαση των σημαντικότερων ψυχολογικών προσεγγίσεων για την ανάπτυξη της ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΦΥΛΛΟΥ[gender identity].
  
  
  Oi αντιλήψεις και στάσεις σχετικά με την ταυτότητα και τους ρόλους ανδρών και γυναικών, που ασυνείδητα ή συνειδητά υιοθετούμε και πού προβάλλονται από ποικίλες πηγές γύρω μας, όπως το συγγενικό περιβάλλον ή τα ΜΜΕ. Κάποιες είναι λειτουργικές, ενώ άλλες όχι. Η σεξουαλική παρενόχληση επιβεβαιώνει, ενισχύει και διαιωνίζει μη-λειτουργικά στερεότυπα για τη γυναίκα, όπως: «η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι, όχι στον εργασιακό χώρο», «ο ρόλος της είναι αυτός της συζύγου ή ερωμένης, όχι της ισότιμης ή ανώτερης συναδέλφου», «η γυναίκα στην ουσία είναι ένα αντικείμενο για σεξουαλική ευχαρίστηση, όχι ένα ισάξιο και εξίσου ικανό ανθρώπινο πλάσμα και συνεργάτης»

ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ

Γυάλινα Γιάννενα (Ι)
Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά
κι ανάτελλε τα ζωντανά του,
 καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες,
 αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην
οφθαλμού και κάστρα πατημένα.

 Θα ‘ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,
στο χιόνι και στον άγριο καιρό
 γυάλινα και μαλαματένια.
Κι όσο πήγαινε η μέρα,
 σαν το βαπόρι σε καλά νερά,
είδα και μιναρέδες κι άκουσα
τα μπακίρια να βελάζουν.

                                     
                                     Στην κόρη μου Νατάσα